TINGKATAN 3

TEMA 7 : SUMBER

UNIT 6

SUMBER-SUMBER UTAMA

SUB TAJUK: 6.1 : Objektif 6.2 : Sumber-sumber Utama 6.3 : Jenis-jenis Sumber Utama 6.4 : Rumusan

6.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat :

• Mentakrifkan sumber yang boleh diperbaharui dan tidak boleh diperbaharui.
• Menyenaraikan jenis-jenis sumber utama, iaitu sumber mineral, hutan, air, tanih dan suria.
• Mengelaskan jenis-jenis sumber utama kepada sumber yang boleh diperbaharui dan tidak boleh diperbaharui

6.2	SUMBER-SUMBER UTAMA

• Tiga jenis sumber :

1. Sumber semulajadi
2. Sumber manusia
3. Sumber budaya

• Sumber semulajadi terdiri sumber hutan, tanih, air, matahari, haiwan dan mineral.
• Sumber semulajadi dapat di bahagikan kepada dua jenis iaitu:

Sumber Boleh Diperbaharui (Sumber yang bekalannya boleh diganti)	Sumber Tidak Boleh Diperbaharui (Sumber yang habis apabila digunakan)
Sumber Hutan Sumber Tanih Sumber air Cahaya Matahari Angin Udara Haiwan	Bahan Api Petroleum Gas asli Arang batu Mineral Bijih Timah Besi Emas Kuprum

6.3	JENIS-JENIS SUMBER UTAMA

Sumber utama boleh dibahagikan kepada beberapa jenis iaitu :

Sumber Utama	Keterangan
1. Sumber Hutan	Tumbuh-tumbuhan dan hidupan liar Sumber yang boleh diperbaharui.
2. Sumber Air	Diperolehi dari paya, sungai dan tasik. Sumber yang boleh diperbaharui.
3. Sumber Tanih	Lapisan atas permukaan bumi. Sumber yang boleh diperbaharui.
4. Sumber Suria	Diperolehi dari cahaya matahari Sumber yang boleh diperbaharui.
5. Sumber Mineral	Bahan galian yang dikeluarkan dari kerak bumi Sumber yang tidak boleh diperbaharui.

UNIT 7

TABURAN PELBAGAI SUMBER

SUB TAJUK: 7.1 : Objektif 7.2 : Sumber Mineral 7.3 : Sumber Hutan 7.4 : Sumber Tenaga 7.5 : Sumber Tenaga Di Negara Lain 7.6 : Rumusan

7.1

OBJEKTIF

Di akhir unit ini, anda akan dapat

• Menyenaraikan jenis-jenis mineral logam dan bukan logam
• Menamakan jenis dan kawasan mineral di negara Malaysia
• Menanda dan menamakan taburan mineral di atas peta negara Malaysia
• Menyenaraikan sumber hutan negara Malaysia
• Menamakan jenis dan kawasan hutan negara Malaysia
• Menanda dan menamakan taburan hutan di atas peta negara Malaysia
• Menyenaraikan sumber tenaga yang digunakan di negara Malaysia
• Menamakan sumber tenaga dan taburannya di negara Malaysia
• Menanda dan menamakan taburan sumber tenaga di atas peta negara Malaysia
• Menghuraikan penggunaan sumber tenaga negara Malaysia
• Membuat kesimpulan tentang penggunaan sumber tenaga negara Malaysia pada masa depan seperti kemajuan teknologi dan kitar semula
• Menyenaraikan jenis-jenis sumber tenaga negara lain
• Menghuraikan penggunaan sumber tenaga negara lain

7.2	SUMBER MINERAL

Jadual : Taburan dan kegunaan sumber mineral di Malaysia

Sumber Mineral	Keterangan	kegunaan	Lokasi / Taburan
Petroleum	Minyak yang di dapati dari kerak bumi.	Digunakan untuk menghasilkan petrol, parafin dan pelbagai bahan kimia.	Di luar pantai Terengganu, Sarawak dan Sabah Di kawasan laut cetek, iaitu di kawasan Pentas Sunda
Gas Asli	Gas yang diperoleh dari kerak bumi	Digunakan sebagai bahan api dan bahan mentah untuk baja urea	Di luar pantai Terengganu, Sarawak dan Sabah Di kawasan laut cetek, iaitu di kawasan Pentas Sunda
Kaolin	Tanah liat halus yang berwarna putih	Digunakan untuk membuat tembikar, menyalut kertas, membuat cat dan dalam perubatan	Perak (rizab sebanyak 50 juta tan metrik)- Bidor dan Tapah Johor (rizab sebanyak 20 juta tan metrik) - Machap, Ayer Hitam
Bauksit	Bahan bakar tanah liat	Diguna untuk menghasilkan aluminium	Teluk Ramunia, Johor Bukit Gebung, Lundu-Sematan dan Tanjung Seberang, Sarawak Hanya dilombong di Teluk Ramunia sahaja
Emas	Logam berwarna kuning, lembut dan mudah ditempa	Digunakan untuk membuat barang-barang kemas seperti rantai, cincin dan Iain-lain	Raub, Pahang Mamut, Sabah(hasil sampingan lombong kuprum)
Batu Kapur	Batu yang mengandungi kapur	Digunakan untuk menghasilkan simen	Perak, Kelantan, Pahang, Perlis, Kedah Sarawak
Bijih Timah	Bijih yang mengandungi timah	Digunakan untuk menyadur tin, membuat piuter, pateri dan bateri	Timah aluvium dilombong di Lembah Kinta, Perak dan Lembah Langat, Selangor
Arang Batu	Arang keras yang digali dari kerak bumi	Bahan api, dibakar untuk menghasilkan haba	Kapit dan Silantek, Sarawak Sabah
Kuprum (Tembaga)	Logam kemerah-merahan yang boleh ditempa	Digunakan untuk membuat wayar pengalir elektrik	Bukit Jebong-Biawak, Kendai dan Bau di Sarawak Mamut, Bukit Bidu-bidu di Sabah

7.4	SUMBER HUTAN

Jenis Hutan	Lokasi
Hutan Hujan Tropika	·         Kaki Banjanran Titiwangsa, Banjaran Keledang, Banjaran Bintang dan Tahan di Semenanjung. ·         Sri Aman, Miri dan Limbang di Sarawak ·         Kaki Banjaran Crocker, pedalaman Sandakan dan Tawau di Sabah.
Hutan Paya	Hutan Paya Air Tawar ·         Tasik Chini, Rompin, Mersing, Air Hitam, Sabak Bernam, Tanjung Karang dan Dataran Hilir Perak di Semenanjung. ·         Sungai Lupar, muara Sungai Rajang dan Marudi di Sarawak. Hutan Paya Air Tawar ·         Muara Sungai Merbuk, Nibung Tebal , Parit Buntar, Larut Matang dan Masai di Semenanjung. ·         Sibuyau dan Kabong di Sarawak ·         Teluk Marudu dan Teluk Darvel di Sabah.
Hutan Pantai	·         Pantai Cahaya Bulan, Merchang, Tanjung Rhu dan Desaru. ·         Pulau Talang-Talang di  Sarawak. ·         Pulau Sipadan, Sabah.
Hutan Gunung	·         Banjanran Titiwangsa, Banjaran Keledang, Banjaran Bintang dan Tahan di Semenanjung. ·         Banjaran Crocker di Sabah. ·         Banjaran Tama Abu dan Iran di Sarawak.

7.5	SUMBER TENAGA

Jenis Tenaga	Kegunaan/Lokasi
Hidroelektrik	·         Sumber tenaga elektrik. ·         Empangan Kenyir di Terengganu, Empangan Temenggor dan Chenderoh di Perak, Empangan Pelagus dan Batang Ai di Sarawak, dan Empangan Tenom Pangi di Sabah.
Tenaga Suria	·         Sumber tenaga. ·         Aktiviti pengeringan perusahaan keropok, ikan kering dan batik. ·         Pengeluaran kuasa elektrik rendah bagi kegunaan telefon, radia dan lampu isyarat di merata tempat di Malaysia.
Arang Batu	·         Sumber tenaga elektrik. ·         Stesen Jana kuasa elektrik Terma Manjung dan Stesyen jana Kuasa Sultan Abd Aziz di Kapar, Selangor.
Tenaga Biomas	·         Sumber tenaga . ·         Pembakaran kayu api dan arang kayu. Tenaga dari pereputan sisa organik seperti hampas dan tandan sawit, sekam padi, hampas tebu, habuk kayu dan buangan haiwan.
Tenaga Nuklear	·         Penyelidikan dan Pembangunan ·         Institut Penyelidikan Teknologi Nuklear Malaysia (MINT) di Bangi.

7.6	SUMBER TENAGA DI NEGARA LAIN

1. Tenaga Suria Di Jepun

Faktor-faktor yang menggalakkan:

• Tahap teknologi tinggi
• Bekalan petroleum dan arang batu tidak mencukupi
• Permintaan yang tinggi kerana penduduk ramai, perindustrian maju, dan taraf hidup tinggi

Bagaimana tenaga diperolehi

• Memperoleh tenaga elektrik melalui tenaga suria dengan memasang alat fotovoltaic di bumbung rumah

Kegunaan tenaga suria:

• Memanaskan air kolam renang
• Memanaskan air di restoran, hotel, dan rumah
• Stesen pemancar radio dan televisyen
• Mengepam air ke rumah dan  kawasan pertanian
• Bot menggunakan bateri tenaga suria
• Mengeringkan makanan, ikan, dan hasil pertanian
• Papan tanda di tepi jalan raya
• Mengawal lampu isyarat

2. Tenaga Ombak Di Perancis

Kaedah:

• Saluran  terus : ombak diempang ke kawasan lebih tinggi dari laut dan dibiarkan mengalir ke    bawah bagi menggerakkan turbin.
• Kolam   berayun :  udara  diasak ke atas apabila ombak memasuki satu saluran tegak dari bawah. Tekanan air di dalam jatuh dan menggerakkan turbin apabila ombak berundur.
• Pelampun : tenaga kinetik dihasilkan bagi menggerakkan turbin apabila pergerakan pelampung menggerakkan pam hidraulik piston.

Kegunaan:

• Memutar roda pengisar bijirin yang terdapat di sepanjang pantai
• Menjana kuasa elektrik
• Menggerakkan pam air, gergaji, danmesin
• Stesen tenaga ombak:
• Sungai ranee, st. Malo
• Mont saint michael
• Arguenon

3. Tenaga Pasang Surut Di China

Faktor yang menggalakkan:

• kawasan pantai mengalami arus pasang  surut yang deras
• Pada awalnya digunakan untuk mengepam air bagi tujuan pengairan. 

Kaedah:

• Empangan : pintu empangan dibuka semasa air pasang. Air diempang sehingga paras tertinggi. Apabila air surut, air yang diempang dilepaskan untuk memusingkan turbin.
• Arus pasang surut; aliran arus yangkuat di kawasan laut cetek memusingkan turbin yang terletak di dalam laut.

Kegunaan:

• Menggerakkan turbin bagi menghasilkan tenaga elektrik yang digunakan untuk
• Lampu rumah
• Kilang kecil
• Kawasan kebun kecil
• Stesen tenaga pasang surut terdapat di
1. Zhejiang
2. Jiangxia
3. Baishakou
4. Guozishan
5. Xingfuyang

4. Tenaga Angin Di Belanda

Faktor yang menggalakkan:

• Terdedah kepada tiupan angin yang kuat
• Menghadap laut utara
• Pada peringkat awal, kincir angin digunakan untuk
• Mengepam air
• Mengisar gandum dan jagung
• Memecahkan biji sawi menaburkan bijirin
• Sekarang:
• Menjana kuasa elektrik dengan memasang turbin angin di tempat lapang

Kaedah:

• Tenaga angin memutarkan turbin angin dan menggerakkan generator yang an menggerakkan generator  pam dipasang di dalamnya
• Generator menghasilkan  kuasa elektrik yang dibekalkan ke rumah, pejabat, dan kilang kecil serta penduduk di kawasan luar bandar

Lokasi pemasangan turbin angin:

• Tepi pantai
• Tengah laut

5. Tenaga Biomas Di India

Sumber:

• Sisa ladang
• Sisa tanaman
• Sisa habuk kayu gergaji
• Najis haiwan/najis ternakan
• Kegiatan pertanian dan penternakan yang luas dijalankan membekalkan bahan yang banyak untuk menghasilkan tenaga biomas. Hampir 15% tenaga biomas digunakan oleh penduduk bandar dan 85% digunakan oleh penduduk luar bandar.

Kegunaan:

• Kayu api, jerami padi, dan rumput kering digunakan sebagai  bahan bakar dalam industri kecil
• Haba yang dihasilkan daripada pembakaran biomas digunakan untuk memasak,  memanaskan air,  dan menerangkan rumah
• Biogas dihasilkan melalui pemprosesan bahan kumuh haiwan
• Gas metana dan etana digunakan untuk memasak air dan menyalakan lampu
• Biomas dibakar untuk mendidihkan air bagi mengeluarkan wap untuk memutarkan  turbin  generator  bagi menghasilkan tenaga elektrik

6. Tenaga Geoterma Di Iceland

Faktor yang menggalakkan:

• Terletak di kawasan gunung berapi yang masih aktif
• Kolam geoterma, iaitu air kolam bawah tanah yang dipanaskan oleh magma akan menghasilkan wap panas apabila mencapai takat didih.
• Wap panas ini muncul di permukaan bumi melalui rekahan dan membentuk geiser, iaitu sebuah perigi air panas.

Kegunaan:

• Kolam geoterma bersuhu kurang daripada 150°C
• Memanaskan rumah
• Memasak
• Kolam geoterma bersuhu lebih daripada 200°C
• Menghasilkan tenaga elektrik

Kegunaan lain:

• Mencairkan salji
• Memanaskan kolam renang
• Memanaskan rumah hijau
  

Kawasan pengeluaran tenaga geoterma:

• Reykir
• Hengill
• Krisuvile
• Nasjavellir